تله بخار چیست؟

تله بخار Steam trap قطعه ای است که در دستگاه های بخار به کار می‌رود و با مکانیزم عملکردی از پیش تعیین شده‌ای بدون اینکه بخار زنده را خارج کند، کندانس را از سیستم بخار خارج می‌کند. در یک تعریف ساده استیم ترپ ها شیرهای مکانیکی هستند که به منظور تخلیه میعانات حاصل از بخار و گازهایی که قابلیت چگالش ندارند، در سیستم های بخار تعبیه می‌شوند در عین اینکه گازهای زنده را حفظ می‌کنند.

استفاده از این تجهیز با هدف اینکه بخار هدر نرود در سیستم های مختلفی مانند دیگ بخار رایج است. این شیرها معمولا اتوماتیک هستند و اصطلاحا بخار زنده را به دام انداخته و سایر ترکیبات را آزاد می‌کنند. در هر صنعتی که از دیگ های بخار یا سایر سیستم های بخار استفاده می‌شود، خرید تله بخار به منظور افزایش راندمان ضروری است.

انواع و محل نصب تله بخار

تله بخار در سیستم های حرارتی بعد از هر مرحله تبادل حرارتی که صورت می‌گیرد نصب می‌شود. اگر بخواهیم دقیقا مشخص کنیم کجاها استیم ترپ را باید نصب کرد، باید بگوییم که بعد از انتهای لوله اصلی بخار، بعد از مبدل و بعد از کندانسور محل نصب این قطعه است. البته نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که محل نصب تله بخار بر اساس سیستم بخاری که دارید باید دقیق و درست انتخاب شود تا از به وجود آمدن مشکلات بعدی در طول استفاده جلوگیری به عمل آید. تله‌های بخار در چند نوع مختلف با کارآیی های متفاوت تولید شده‌اند که در ادامه توضیح داده‌ایم.

تله بخار مکانیکی

یکی از انواع تله بخار نوع مکانیکی آن است که تقریبا رایج‌ترین نیز هست. مبنای کار این نوع از تله‌های بخار بر اساس چگالی بین آب و بخار است و تله فلوتری و سطلی معکوس را می‌توان از این دسته خواند. در این اسیم ترپ اریفیس را به کمک یک شیر می‌بندد که شکل مخروطی یا ساچمه ای دارد. مخروط یا ساچمه ای که در این شیرها تعبیه شده با اختلاف دانیسته بین آب و بخار جابجا می‌شود. همانطور قبلا اشاره کردیم شیوه کار این شیرها اتوماتیک است و زمانی که منبع بخار مجهز به تله بخار مکانیکی است، به صورت خودکار اهرم بالا می‌رود و دریچه را برای خروج کندانس باز می‌کند. زمانی که هم که کندانسی درون مخزن وجود نداشته باشد مجددا خودکار اهرم پایین آمده و دریچه را می‌بندد و به این ترتیب راندمان کار سیستم را افزایش می‌دهد.

اسیم ترپ ترمودینامیکی

در این نوع از تله بخار اساس کار بر مبنای سرعت بالای بخار و چگالی آب به بخار قرار دارد. اگر بخار یکی از تله‌های بخار این دسته را نام ببریم، می‌توانیم به تله دیسکی اشاره کنیم که بر اساس گالی آب به بخار کار می‌کند. نحوه کار این نوع از اسیم ترپ به این صورت است که یک دیسک داخل آن قرار دارد که با فشار ملایع درون منبع بالا و پایین می‌رود. زمانی که دیسک بالا برود دریچه باز و زمانی که پایین بیاید دریچه بسته می‌شود.

روند کار این تله ها ساده است زمانی که تله با فشار آب بالا دمی‌رود، بخار در بالای دیسک گیر افتاده و کندانس زیر دیسک می‌ماند و با خروج کندانس و میعانات دیسک دوباره به پایین برمی‌گردد که در نتیجه درب دریچه نیز بسته می‌شود. از دیگر استیم ترپ‌های ترمودینامیکی می‌توان به مدل های تپشی و پیستونی نیز اشاره کرد که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تله ترموستاتیکی

نوع دیگری از تله های رایج که در سیستم های بخار مورد استفاده قرار می‌گیرد انواع ترموستاتیکی است. روش کار هرکدام از این تله بخارها متفاوت است که در مورد این دسته نیز به همین شکل است. در تله‌های بخار ترموستاتیکی معیار سنجش کارکرد بر اساس تفاوت دمای بین بخاز زنده و کندانس اندازه گیری می‌شود.

در واقع این تفاوت دما است که تعیین می‌کند چه زمانی درب ورودی و خروجی این شیر باز یا بسته شود. به طور دقیق؛ زمانی که سیال با دمایی کم به شیر می‌رسد باعث می‌شود که درب آن باز شود و اجازه عبور هوای اولیه و میعانات را بدهد. زمانی هم که دما بالا می‌رود انبساط حاصل از افزایش دما جریان خروجی را می‌بندد. به این شکل است که بخار در تله افتاده و خارج نمی‌شود. رایج ترین مدل های تله ترموستاتیکی بخار بی متالیک و ویفری است.

پیشنهاد به شما : دیگ بخار

تله‌های بی متالیک بر اساس ضریب اتصال دو عدد فلز کار می‌کند و در تله بخار ویفری از طریق یک کپسولی که درون آن قرار دارد کار تخلیه گازها و میعانات صورت می‌گیرد. با اینکه اساس کار و روش تشخیص در هرکدام از این تله ها متفاوت است نهایتا به یک نتیجه واحد دست می‌یابند و بخار زنده را در تله انداخته و سایر گازها را آزاد می‌کنند. حال باید ببینید که کدام مورد برای سیستم بخار شما مناسب‌تر است.

علت نصب استیم تراپ

این واکنش شیمیایی است که وقتی فرآیند تبخیر آب رخ می‌دهد، بخار شکل می‌گیرد. مولکول‌های آب برای اینکه تبخیر شوند به انرژی نیاز دارند که پیوند هیدروژنی بین آنها را بشکند که به آن انرژی نهان گفته می‌شود. انرژی نهان وقتی به آب داده می‌شود، مایع را به گاز تبدیل کرده و آن را به یک محصول مشخصی منتقل می‌کند. حالا اتفاقی که می‌افتد این است که وقتی بخار گرماینهان خود را از دست می‌دهد، متراکم شده به بخار مایع تبدیل می‌شود.

این بخار مایع را در اصل با تله بخار به دست می‌آورند و از طریق مجاری خروجی در فواصل منظمی طی یک چرخه از دستگاه خارج می‌کنند تا راندمان گرمایش را تحت تاثیر قرار ندهد. شاید یک تعریف اینچنین کمی گیج کننده باشد. برای درک راحت تر این فرآیند کافی است یک کتری در حال جوشیدن را تصور کنید که بخار از آن خارج می‌شود. حال کافی است روی آن یک درپوش بگذارید تا بخار را به بخار مایع تبدیل کنید.

یک تله بخار چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

تله‌ های بخار انواع مختلفی دارند که هر کدامشان روش کارشان نیز با هم متفاوت است اما به طور کلی همه آنها مشخصاتی را داشته باشند که بتوان از آنها برای سیستم های بخار استفاده کرد. یکی از مشخصه های اصلی یک تله بخار خوب و سالم این است بتواند سریعا میعانات و گازها را خارج کند. ویژگی دیگری که خیلی حائز اهمیت است جنس و متریال آن است. یک استیم بخار ایده آل نباید نشستی بخار داشته باشد، حتی اگر سال ها کار کند هم بایستی از خروج بخار زنده جلوگیری کند. عمر طولانی قطعات و تجهیزات حرارتی بسیار مهم است.

همه تله های بخار باید بتوانند گازهای غیر قابل متراکم سازی را بدون از دست دادن بخار تخلیه کنند و صفر تا صد این پروسه را به درستی تشخیص دهند. کمترین تاخیر در تشخیص می‌تواند سبب هد رفت بخار شود که ضرر و زیان را برای مصرف کننده به دنبال دارد. تله ها به مرور زمان با توجه به تکنولوژی های مدرن شده‌اند. به همین دلیل هم امروزه از یک استیم تراپ انتظار می‌رود که به صورت خودکار زمان تخلیه را تشخیص داده و بدون نیاز به اپراتور خودش عملیات تخلیه را انجام دهد. این ویژگی راندمان بالای دستگاه را به همراه دارد به همین دلیل هم در تله بخارهای امروزی بسیار مورد توجه خریداران قرار گرفته است.

مشکلات نصب تله بخار

هر سیستمی مزایا و معایبی دارد که با دانستن آنها فرآیند انتخاب و خرید برای افراد راحت تر می‌شود. در رابطه تله‌های بخار نیز این موضوع صادق است و یک سری مشکلات در نصب‌شان وجود دارد که البته با دقت و بررسی های دوره ای تاحدودی می‌توان از آنها پیشگیری به عمل آورد.

نشتی بخار: اولین و مهمترین مشکلی و ایرادی که بر تله بخار وارد است این که به مرور و در اثر خوردگی ناشی از دی اکسید کربن باعث هدر رفت و نشت بخار زنده می‌شود. زمانی که قطعه ای که به منظور بستن مجرای خروجی به کار گرفته شده دچار فرسایش و خوردگی شود، دیگر قادر نخواهد بود دریچه خروجی را به درستی ببندد و منجر به خروج بخار از تله می‌شود.

هواگرفتن تله: در صورتی که برای انتخاب و نصب لوله ورودی به تله انتخاب درستی نداشته باشید منجر به عدم خروج صحیح کندانسه می‌شود که کارآیی دستگاه بخار را مختل کرده و راندمان آن را پایین می‌آورد. دقت کنید که از لوله های با قطر بیشتر و شیب دار و با طول کم استفاده کنید.

از این مطلب بازدید کنید : دیگ آبگرم

صحیح نبودن اندازه تله: یکی از مواردی که چه در خرید چه در نصب باید مورد توجه قرار گیرد اندازه تله بخار است. باید بدانید چه اندازه ای برای سیستم بخار شما مناسب است چراکه کوچک بودن تله باعث می‌شود که کندانس به خوبی تخلیه نشود. از طرفی انتخاب تله های بزرگتر نیز هزینه‌ای اضافه است. بنابراین انتخاب سایز مناسب اهمیت زیادی دارد.

آلوده شدن تله: چگالش بخار باعث می‌شود کندانسه ای به وجود آید که حاوی ذرات خورنده و رسوب است. تا وقتی که این ذرات باعث انسداد خط نشوند مشکلی به وجود نمی‌آید اما گاهی این ذرات بزرگ هستند و باعث می‌شوند که خط مسدود شود. اغلب برای اینکه چنین مشکلی به وجود نیاید از استرینر استفاده می‌کنند.

برای اینکه از این مشکلات دور باشید و بتوانید استفاده‌ی بهینه از تله بخار داشته باشید باید به علائمی که وجود یک مشکل را هشدار می‌دهند توجه داشته باشید و به موقع آنها را به کمک یک تعمیرکار استیم ترپ برطرف کنید.